De langstudeerboete keert terug in 2026: wat betekent dit voor jou als student?

De langstudeerboete, die in 2012 al eens van tafel is geveegd, wordt in 2026 opnieuw ingevoerd in Nederland. Dit nieuws heeft al veel stof doen opwaaien, vooral onder studenten en onderwijsinstellingen. Maar wat houdt deze boete precies in, en hoe kun je ervoor zorgen dat je deze extra kosten vermijdt? In deze blog leggen we alles uit wat je moet weten over de langstudeerboete en geven we praktische tips om je studie op tijd af te ronden.

Wat is de langstudeerboete?

De langstudeerboete is een financiële maatregel die wordt ingevoerd voor studenten die meer dan één jaar uitlopen op hun studie. Dit betekent dat als je in een vierjarige hbo- of universitaire bachelor na vijf jaar nog niet bent afgestudeerd, je vanaf september 2026 jaarlijks €3.000 extra moet betalen boven op het reguliere collegegeld. De overheid hoopt hiermee studenten te stimuleren om hun studie sneller af te ronden en tegelijkertijd de staatskas te spekken, maar hier zijn veel studenten het natuurlijk niet mee eens.

De boete wordt per jaar berekend. Dus als je bijvoorbeeld een half jaar langer studeert dan dat extra studiejaar, moet je toch het volledige bedrag van €3.000 betalen. De boete wordt namelijk niet proportioneel berekend voor een kortere periode; het wordt beschouwd als een heel studiejaar.

Waarom wordt de boete opnieuw ingevoerd?

De boete werd eerder al eens ingevoerd, maar stuitte toen op veel weerstand en werd in 2012 afgeschaft. Toch heeft de huidige coalitie besloten om de maatregel weer terug te brengen, met als doel de staatsuitgaven te verlagen. Volgens de overheid moet de langstudeerboete jaarlijks ongeveer 282 miljoen euro opleveren. Dit geld kan dan worden gebruikt voor andere onderwijsdoeleinden​.

Impact op studenten

De herinvoering van de langstudeerboete heeft grote gevolgen voor veel studenten, vooral voor degenen die vanwege persoonlijke omstandigheden langer over hun studie doen. Denk aan studenten met mantelzorgtaken, chronische ziektes, of degenen die besluiten een bestuursjaar te doen bij een studievereniging. Voor deze groepen kan de extra financiële last van €3.000 per jaar een enorme uitdaging vormen.

De langstudeerboete kan ook een grote impact hebben op de mentale gezondheid van studenten. De extra druk om snel af te studeren, wetende dat elke vertraging je duizenden euro’s kan kosten, kan leiden tot verhoogde stress en angst. Voor studenten die al worstelen met mentale gezondheidsproblemen, zoals burn-out of depressie, kan deze financiële dreiging de situatie verergeren. De angst om achter te raken kan de motivatie en concentratie negatief beïnvloeden, waardoor het nog moeilijker wordt om hun studie succesvol af te ronden. Dit creëert een vicieuze cirkel waarin de mentale druk alleen maar toeneemt.

Daarnaast vrezen onderwijsinstellingen dat de boete studenten uit minder vermogende gezinnen of eerste-generatiestudenten ontmoedigt om een studie in het hoger onderwijs te volgen​. Dit zou de kansongelijkheid in het onderwijs alleen maar vergroten, een punt waar veel kritiek op is gekomen.

Hoe vermijd je de langstudeerboete?

Gelukkig zijn er manieren om de langstudeerboete te vermijden. Hier zijn enkele tips:

1. Maak een strakke studieplanning: ook al klinkt het nog zo cliché, zorg ervoor dat je van tevoren een goed doordachte studieplanning maakt en je hier ook aan houdt. Maak gebruik van zomerscholen of volg vakken tijdens herkansingsperiodes om je studiepunten bij elkaar te krijgen. Zo verklein je de kans op die langstudeerboete.
2. Maak gebruik van uitzonderingen: sommige studenten komen mogelijk in aanmerking voor uitzonderingen op de boete, bijvoorbeeld als je een bestuursjaar doet, topsporter bent, of mantelzorgtaken hebt. Informeer bij je onderwijsinstelling naar de mogelijkheden en de voorwaarden hiervoor.
3. Hulp en begeleiding: als je merkt dat je studie vertraging oploopt, zoek dan tijdig hulp. Veel onderwijsinstellingen bieden begeleiding aan om je te helpen je studie binnen de gestelde tijd te voltooien. In veel gevallen kunnen docenten je enorm helpen met studieproblemen.

Wil je meer lezen over hoe je het best effectief kan studeren? Lees dan ons blog.

Conclusie

De herinvoering van de langstudeerboete in 2026 is een maatregel die veel impact kan hebben op studenten in het hoger onderwijs. Het is daarom belangrijk om goed voorbereid te zijn en slim om te gaan met je studieplanning. Door op tijd hulp te zoeken, slim te studeren, en te kijken naar de mogelijkheden voor uitzonderingen, kun je voorkomen dat je te maken krijgt met deze extra financiële last. Zorg ervoor dat je je studie serieus neemt, zodat je onnodige kosten kunt vermijden en je studie met succes kunt afronden.

Voor meer tips en adviezen over studeren, bezoek Studententip.nl en blijf op de hoogte van de laatste nieuws rondom het studentenleven. Samen zorgen we ervoor dat jouw studietijd soepel verloopt.